Ayt Ṣalḥ: « Tirra as rad tkk tutlayt abrid n tudrt. »

Ṣalḥ Ayt Ṣalḥ iga ɣ yan iεzriyen lli skern tagrawla ɣ umnid n tirra ɣ tskla tamaziɣt. Yah tagrawla illan d ixf nns. Acku ur izray imalass ar kiɣ aɣ nnan hati iffaɣ d udlis yaḍnin amaynu. Nettan nit iḍi d ussan ad yan warra n tullisin lli mu iga s wassaɣ: Tujjut n irifi. Nsawel dis, ɣer at aɣ ma rad aɣ yini!

Is tufit ad daɣ tinit mad tgit ?

Nkki  giɣ s wassaɣ salah ait salah, amzraw g tzuni n tɣuriwin timaziɣin  g tɣiwant n tskla d twsniwin  tinafganin tasdawit n ibn ẓuhr g ugadir, ḥmlɣ ad aqqraɣ i tskla tamaziɣt  ula d tskla tanafgant  n umaḍal, da  ttaraɣ  tullist d tmdyazt d ar  ttarmɣ awd asuɣl.

Man agu ad dar-k illa ufrak s timmuzɣa?

Afrak inu s tmmuzɣa tizi da  lliɣ g usinan n ussmdi « lεirfan » g tɣrmt n « lgrdan » tama n trudant  slawa nn  akkʷ  v  iẓẓil n « umussu amlmad amaziv »  lli  yusin iswingimn d innaw  n umussu adlsan amaziɣ  lli  illan  g  tsdawit tamṛṛukiyt, d ɣ  wakud ann ar  anɣ  ttini « wiyyaḍ » awal  nnun ur igi awal  iga ɣas tantala,d ur darun amzruy ula tussna, aya  nn ad anɣ yujjan ad nasi asafu n unaẓaṛ, d tugtt n isragn iwsn fad ad darnɣ ittyagal usqqsi n tmagit, slawan akkʷ  tizi  lli ḍṛn gr ifassn  nnɣ idlisn n uswingm d tflsaft lli sawalnin f imummak n tmagit d izrfan n ufgan d tlelli.d ismd uggar  ufrak  n tmmuzɣa ; lliɣ iyi  iṭṭay unmhal n usinan n ussmdi ɣ tɣri dffir mad  lsiɣ « t-shirt » ittyara gis uskkil n tfinaɣ « yaẓ » . Ilmma tack d tfka aḍnin, tizi da lliɣ g tmsmunt taẓṛẓit  n tussna tamaziɣt lli mi ila waddur  alliɣ uḍiɣ s tɣri akud ann, nlmd gis ula  agudi n tɣawsiwin ula ntta.

Manikk ad tskert ay-lliɣ tkcemt abaraz-ad n ussggru d usnflul?

 Ɣ tizwiri ssntiɣ s kra n iswingim tlulliynin ɣ ixf, art n tzmmemɣ g yan ulug mqqurn ilmma ar  nn  ttarmɣ tamdyazt d ar sis drruɣ imussutn da isnmala usinan zun d ussan idlsann d tinnawin f tmdyazt lli  ittwayskarn g tmrslt lli ɣ aqqraɣ akud ann mqqar ur ttwayskarnt  f  tmazivt, tirmit n tirra  inu akud ann tzdi bahra d tɣnsa ɣ ugns n usinan n ussmdi « lεirfan », ilmma sbuɣluɣ aswir inu g yigr ad tizi da lliɣ g tsdawit, d ula lli mmaqqarɣ d imazzaln n tzlɣa n tirra n imaratn s tmaziɣt zzrin anɣ mnnaw ismuttgn g yigr n tirra ilmma ar nn nkkat anfa i yill n tirra.

Maxx tirra?

Tirra,fad ad  d nssuffɣ inzgumn d twngimin da ttxitirnin g ignsiwn nnɣ, nttnti  as  rad tkk tutlayt  abrid n tudrt, ad tsku tawila nns, ɣaman iswingimn d isyafatn da d yugm ufgan g tutlayt  lli as turu tussna nns taymmit  gan imɣluln maqqar immut umara, tirra ad iga tɣarast lli s rad tssaɣʷḍ tutlayt tikni lli  tt  issiḥln tasutin, s tirra rad nili.

Maxx tirra s Temaziɣt?

ɣ wamun nnɣ tlla gis tafransist d taεrabt, tutlayin ad uran gisnt imaziɣn fkin asnt tarragin attuynin uggar  n mad as fkan id bab nns,d nkkʷni nga id bab n tmaziɣ, iɣ as ur nfki, ur illi mad rad as ifk, ur illi amr mad gis ittraẓẓan iskkiḍn gis buɣlanin.illa  fllaɣ ad  sis  nttara ḥuma ad nkkis irafan i tguri « taguri irufan iqqan d ad tnɣ irafan » mk da s inna  igllin  n dda Σli sidqi azayku, yini ula g tzwart lli yura i twckint n tmdyazin « tinitin » n muhmmad wagrar : « wanna iran ad ifk i tmaziɣt kra, yara kra »

Man anaw n immukrisen ad nn gis tufit?

Ar ɣil ad ur ufiɣ ad sawalɣ f imukrisn, acku ḥra ssntiɣ tawada inu tasklant,d ur ad ssgzlɣ imukrisn g is ar aqqran imɣran tamaziɣt n d uhu, amukris ad iga akkw win tutlayin wamun nnɣ,d maya nn ur anɣ igi tabbayḍaṛt g dat n usnflul d tirra, ar ɣil ad amukris iga t : tanawayt n tutlayt tamaziɣt,acku illa umukris n yirm d mnnaw inummak da ittilin dar yat tguri  sg tiɣrmt ar tayyaḍ nɣ d sg tasga ar tayyaḍ, aylli d  ittawin ad nagʷl yan usqqsi zund : man tutlayt as rad nttara ? is d tad igan tanawayt nɣ d tad igan tasgawant ?

Sawl aɣ imikk f warraw-ad nnek iggʷran, Tujjut n  irifi!

Tujjut n irifi tga tadla n tullisin, tusi gr tasniwin nns mrawt tullisin  lli  naḥya g isntal da ḥbblnt. Tadla ad tga tayafut tg ula yan iẓmi n kra n tmsirin nɣ d tidyanin da ittddr  ufgan amaziɣ d ufgan akkʷ s umata, azwl « tujjut n irifi » izzgzl irifi  ann da anɣ ibbagn d wad s anɣ ḍfn, mqqar iga irifi nkkni ijja anɣ, immim, acku nssimimt i  ixfawn nnɣ s inttitnd itagn imaɣraḍn  da nusi nklu sisn tudrt nnɣ

Manikk as a ttannayt addad n teskla Tamaziɣt?

Taskla tamaziɣ ar nn tettasi aẓmmaẓẓl s wayyad, tiεεurma awd nttat tẓmmem amngt nns g yigr n tskla s inawn nns akkʷ, d ar  nn ẓṛṛaɣ mas tsɣawsa tskla nnɣ s tawjiwin tisklanin, ad yili unyalkam gr imaratn d tmaratin, d tɣawsa da iẓiln, tlla ɣil ad g tskla tamaziɣt ad tt igan d : tilit n tmɣart g usayrur asklan. taɣawsa  da  igan takswat lli  s  tsɣawsa tskla tamaziɣt iga t : « afran » iqqan d ad  ttwaysrasnt  tirsal n ufran i tskla tamaziɣt, acku nttan  ar  issiff tiwuriwin tisklanin, isti mad igan taska g mad tt ur igin. bac ad ka nrggʷi  ar tigira tḥlb tt tskla tamaziɣt.