
Ɣ umzwaru,
ini aɣ zwar mad tegit !
Ɣ umzwaru, ar k snimmirɣ xf tuggas lli
nn bdda tggat xf ad tlkm Tmaziɣt aswir nns
mqqar tswwurit ɣ umalu, macc tawwuri nnk tga addur ixatrn i tskla ula tawssna Tamaziɣt.
Tanmmirt f umsawal-ad lliɣ didi tdrut aswingm. Ar ssitimɣ ad lkmn inumak nns illi
s iqqan. Nkki, Xadija Aruhal,yat tmɣart lliɣ izdɣ ufrak s tmagit, tsti ad tzdi tudrt nns d umawal n tutlayt nns, ar ttara afadd ad tsslkm
aswingm nns, tssifsus srs anzgum, tsunfu gis.
Nkki giɣ yat ɣ istis n Sus, taqqblit n Ayt Baɛmran lli iwalan il. Tamazirt inu
Mirleft, lulɣ gis, imɣurɣ gis, ɣrɣ gis, ttihlɣ yan ɣ tarwa nns.
Manik ad teskert ay-lliɣ tekcemt abaraz-ad n teɣnesa Tamaziɣt
?
Ɣ umzwaru, kkiɣ tt inn zud akkʷ azzann n tmazirt, ɣalɣ bdda is akkʷ
ssnn middn Tamaziɣt s umata, is akkʷ nga yan ɣ wamur-ad, macc lliɣ lkmɣ tizi
n tɣri, fawɣ is llan kra n middn ɣ wamur nnɣ ur gin
zud nkkni, dar-sn ils yaḍn, tutlayt yaḍn lli
s ur zḍaṛɣ azmz-ann ad s-tt rmsɣ macc ɣalɣ is
aɣ ufn, is aɣ zrin, is gan
yan wanaw n ufgan lli issn ay-lli ur nssn slawann
akkʷ lliɣ gan nttnin islmadn
ɣ tmazirt nnɣ, gn
gis imsgnafn, ng nkkni
inlmadn, ng imuḍan lli srsn
isɣawsan ad aɣ akkan asafar, mln
aɣ tifawt. Kr as azrayn
ussan ar ttimɣurɣ
ar ffrkɣ is nga yan acku kra iga
t ass ar iyi immal ma s kra n yan gisn
dar-s yan ɣ tawja nns iga zud nnɣ awd nttan Amaziɣ. Ay-lliɣ ilmma
frkɣ is tn kullu gan is ka
snfln awal, lsn timlsit
yaḍn, fln tinsn. Macc tikklit tamzwarut ad frkɣ iga tt lliɣ ssnɣ
is tla tutlayt nnɣ askkil ɣ usggʷas
n 1993. Ikkatt inn dar-i yan ɣ aytma illa ɣ umussu
adlsan, afɣ dar-s iskkiln n tfinaɣ, lmdɣ tn waḥdayyi, mmaɣeɣ ad srsn
ttaraɣ acku ḥmlɣ ad-lli
ad ttaraɣ kra n igzman s tutlayt n taɛrabt.Yan wass uriɣ
yat ɣ tmdyazin n gʷma lli irir ɣ tssfift
nns, skrɣ as amawal awiɣ tt s
usinan lliɣ aqqraɣ, nniɣ
ad skrɣ tanatamt i imddukkal inu, skrɣ
tt i islmadn
inu, mmrɣ bahra acku iwiɣ-d
kra igan amaynu
lli ur issn yan.
Ssyafaɣ s yan uddur mqqurn, agʷlɣtt inn ɣ gr tnfulin lli srsn inlmadn
ɣ uɣrab n usinan, qqlɣ s
tmrarutin, ikk wakud yat tizi,
iɣr iyi
yan uslmad inna iyi masd asinan
iga adɣar n tɣri ur d
iqqan ad gis gɣ may-an zzeɣ tizi-an
ad ssyafaɣ s naḥya. Zzeɣ ass-ann ad usiɣ
yat tgallit f ixf inu as ar
usiɣ tutlayt ad f
umggṛḍ, fkɣ as tudrt inu. May-ad ad igan
azakak lli iyi yujjan ad frkɣ
s uswir, frkɣ s unzgum, frkɣ s tmmukrisin d naḥya d may-an ad iyi yujjan
ad ttaraɣ s tutlayt nnɣ .
D ma kem yiwin
s teɣarast n usnflul d s usggʷruɣ teskla Tamaziɣt ?
Asnflul iga yan
umaḍal n usunfu lliɣ tzḍaṛt ad tddrt ɣ waddad nna trit d s mk-lli trit. Nkki
lliɣ a ttaraɣ ufiɣ-nn ixf inu ɣ wallas. Tawwuri izwarn skrɣ tt tgatt tullist
lli s iwiɣ tasmɣurt n usflul lli tskr tbadut n 2m ɣ uysggʷas n 2008, macc ar
bdda ttarraɣ izlan. Nttni ar bahra gisn tssunfuɣ d ar gisn ttili yat tamimt naḥya
tt slawann akkʷ iɣ gisn tlla twllaft, ili gis udinan. May-an af uriɣ tadla n
tmdyazin inu izwarn lli mmu stiɣ assaɣ n Aẓawan
n urmmaḍ ɣ usggʷas n 2009 iḍfr tt id wayyaḍ ɣ usggʷas n 2010 lli igan s
wassaɣ Tandra n ifssi llis umẓɣ tasmɣurt
tanamurt n tskla n Usinag Agldan n Tussna Tamaziɣt ɣ usggʷas-ann ilal-d ilmma
udlis inu wiss kkuẓ lli druɣ d umara amqqarn Σyad Alaḥyan lli mmu nsti assaɣ n Azwag gr tguriwin lli igan tirmit
tamzwarut ɣ unamur nnɣ. Adlis-ad iga tamdyazt s tɣarast n umsiwal, iga tibratin
n umarg. Stiɣ nkki ad ttaraɣ anaw-ad n tmdyazt amaynu mqqar a ttaraɣ aqqbur,
macc anaw n tmdyazt tatrart aɣ bahra ttafaɣ ixf inu acku ar gis tddrɣ s tlilli.
Ar gis gʷnnaɣ i tguri ifugga, sslsɣ as gis iqqcban s ikʷlan n tfsut lli d
ttagʷmɣ ɣ umawal n tutlayt nnɣ izdgn. Ur bahra ḥmlɣ iskraf. May-ann ad iyi
yujjan ad bahra ur ttaraɣ tamdyazt taqqburt lli aɣ kkrfn isaffn d tɣarast-ad tzḍaṛt
ad gis tsgrawlt aswingm, tsgrawlt gis inumak, tfkt tasit tibratin idran mqqar
asnt sslsaɣ tawlaft lli ittcqqun f imɣri kra n twal ad tnt inn yagʷz. Macc imɣri
amassan d umɣnas ar ilkkm ad irms tabratt, iddr assyafa lli tusi tmdyazt.
Ar bahra ttarat amareg d temdyazt, is d
urjjunn-turemt anawen yaḍnin n teksla?
Mqqar bahra ttussanɣ s tmdyazt macc
idrus mad issn is d arraw inu amzwaru ɣ tskla tgat tullist. D ar ttarraɣ awd
ungal. Ssntiɣ ura ar swingimɣ ad araɣ asenariu. Tili dar-i tswingmt ad armɣ
asuɣl, ilin dar-i kigan n turarin n wazzan iɣ illa mad ittawsn. Ar ssitimɣ ad
d-lalant, lkmnt azzan.
Is dar-m kra n iṣnfaṛen ɣ mad nn ur yaggugn
?
Dar-i mnnaw iṣnfaṛn. Amzwaru gisn,
asggʷas-ad nit, rad ssfaɣ tadla tamaynut lli rad ssuɣlɣ s tutlayt n taɛrabt d
tutlayt n tfransist a fadd ad tlkm tskla nnɣ amaḍal, ili dar-i yan ungal inu d
yan ungal akurdi lli swingimɣ ad as skrɣ asuɣl s Tmaziɣt.
Manikk as a ttannayt addad n teskla n Tmaziɣt ?
Taskla Tamaziɣt tlla ukan sul ɣ
waddad n uṛmmaḍ, tili gr uzrg n ummukris n tirra d win ussufɣ d win tɣri. Ili
walli akkʷ imqqurn a tt igan d usnaḥya lli s a ssyafan imaratn amnid n imaratn
n tutlayyin yaḍn ɣ twisi n tmawasin ula tismɣurin tinamurin lliɣ bdda ur tlli
Tmaziɣt.
Is g-is
illa mmel (adɣar) n temṭṭuḍt nɣdd wahli ?
Tamɣart Tamaziɣt
tga bdda lal n usnflul. Zzeɣ taɣrma
tamzwarut n Imaziɣn mqqar
as tt ur tskar s ufrak n usnflul. Ar tt tskar
s ufark n twwuri lli izdin d tudrt nns. Takuyast d nttat ad yujjan iskklin
nnɣ ad iddr ar
ass-ad. Manik ad gis ur ili udɣar ns nttat
ad akkʷ yusin tasafut nns, tasi
tayri nns, macc nssitm
ɣ Tmaziɣin n wass-ad ad asint anaẓar afadd
ad sfalkint udm n tskla
amk-lli sfulkint udmawn n tudrt nsnt. Tamaziɣt tlla s isti-s. Ilint ɣil-ad tmaratin lli ddar tiziḍaṛ
ad fkint i twssna
Tamaziɣt idammn slawan
akkʷ iɣ nssn is tella Tmaziɣt ɣ tinml d
tsdawit. May-ann lli rad tnt yajj ad sfalkin
tutlayt, mmaɣnt ad tg tad izgn,
lmdnt gis tirsal n tirra mk-lli s d-iqqan mqqar may-ann ar isɣawsa s
ufrak zwar macc awd tinml iɣ nlmd tirsal ns ɣ tinmlt may-ann rad bahra isfalki
imal n tskla tamaziɣt. Ifl aɣ d
tasutin lli rad iẓḍiṛ ad sslkmnt tirra s tmaziɣt i umaḍal .
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire