Powered By Blogger

mercredi 16 juillet 2014

Ma rad issnes takat lli ka ifdaddin γ Teγrdayt ?

ṭeẓa n iyyiren ay-ad ad ukan llan inhittifen γ teγremt n Teγrdayt γ tesga n Ayt Mẓab γ iffus n temazirt n Ddzayr. Iggut mad ittunnan f isragen n tassast-ad lli ur ta jju iran ad tili ijji ura kra n tasarut. Macc yat teγawsa teffeγt turda : ad s-tt igan d ṭṭeẓa n imanen lli g-is iḍeṛen igllinen. Ar γil-ad ur ta jju tteyamaẓen willi asen igan agʷri. Acku ibulisen d id bi-izmawen n wawnk n Ddzayr lli illan γ Teγrdayt , kkan tama n iγnan n Ayt Mẓab, Icɛambnin, kra n Waɛṛaben lli tt inn ikkan gar γar imgudgen γ idazzen n Tiniri.

Nessen akkʷ is medden n wawnek n Ddzayr ur nnan a amar i Imaziγen ina asen ad gen inna ran. Ur ad jju nettu tamdiwin n idammen lli ffin γ temazirt n Izwawiyen lliγ neγan ur d imikk n medden lli d ka iffaγen s teswak  ad awsen γ tewadiwin n isuteren n izrefan nnes.

Macc ammukris n Ayt Mẓab ur iga γar is gan Imaziγen ar sawalen tamaziγt sul ar fell-as ttenɛaṛen, asin ssiɛr nnes. Ammukris nnesen akkʷ bahra mqqurn iga t masdd is gan Ibaḍiyen, yat teγarast γ usged n Lislam lli illan ura γ Udrar n Infusen γ Libya d Temazirt n Ʃuman γ ammas n iffus n zund-tigzirt n Waɛṛaben. S yat teguri yaḍn, gan tadrusi ilan imiskkuk γ tuẓẓumt n tuggʷt n Ayt Ddzayr lli gan Imalikiyen.

Meqqar d γik-ann taγawsa-ad ur bahra ttumnid. Ɣ dar-i nekkin, rad iniγ llantt snatt teγawsiwin lli isregen i Waɛṛaben d usttif n Ddzayr ad iri ad ibbi iẓuṛan n Ayt Mẓab. Tamzwarut gan s-tt tasmin. Ixaṣṣa ad yili γ ixfawen nneγ masdd Ayt Mẓab gan medden tt iwin γ ixfawen nnesen, ili g-isen tewisi ger-at-sen, gen isbbaben γ kra iga tt mani γ Ddzayr ura beṛṛa nnes. Ɣ yat teguri, gan medden iẓḍaṛen i ixfawen nnesen. Ur ar nn-tteggan afus nnesen s yan ura ar t tteḥẓẓaṛen.

Taγawsa tiss snatt lli bahra ixateren gan tt una n wiýýan lli nn ur yaggugn i tefrawt n Ayt Mẓab. Zzeγ kra n issggʷassen ay-ad Imaziγen n akkʷ n Temazγa ssfalen ar sawalen f tin-iman nnesen, zɛma ran ad asin ixfawen nnesen γ tesggʷin nnesen. Ur sul ran tanbaḍin tinammasin ad nn-kccementt γ usigez n teγawsiwin nnesen acku tteṛeẓantt γ kra iga tt mani. Ur sul dar-sentt illa mad d-ttalentt ura mad nn-srusentt.

Tanbaḍt n Ddzayr, nettat, ar ttannay s yat tiṭṭt ixʷcenn bahra amussu-ad n id tin-iman slawa tt inn γ dar Ayt Mẓab. Iγ d-yiwi Ṛebbi tella dar-sen kra n was rad awin una n wiýýan lli illan γ temazirt nnesen. Iγ iga may-ann tillawt kra n wass, Ayt Mẓab lli yad igan irgazen rad smeden γ tirrugeza ar kiγ akkʷ ufen mad illan γ Ddzayer ura beṛṛa nnes.  Ɣay-ann af akkʷ kkaten ayt tebaḍt n Ddzayer ad t ur ig uzmez. S manikk ? Ad ẓẓun, zugen γ Ayt Mẓab nγ ten akkʷ neγan.


mardi 15 juillet 2014

Iming n Tuẓẓumt: Kiwan d ṣaḥa nnes

Kra iga tt imikk n tizi, iqqan-d ad tenker takat γ Iming n Tuẓẓumt. Is akkʷ iga γay-ad nneγ tamyurt. Inna s teswulit iẓeṛi ar ttannyat γar idammen, imṭṭawen d teʷmma xʷlanin.

Macc illa yan usqqsi idrus mad tejju ifekan : man ṣaḥa illan dar medden-ad  ad ttemciṛṛin ger-at-sen kra iga tt assggʷass nγedd sin ? Is d is ad ka nkkeren ar ttemaγen ? Uhu, ad ur tejlum ixfawen nnun, kra iga t yan g-isen illa dar-s usiḍn nnes lli ikkat. Medden-ad ssenen ma γ as qqenen. 

Ḥamas, nettat, ar tesggil, γ umzwaru, ad temel i umaḍal  is sul tella γ iggi wakal. Hati zzeγ lliγ umeẓen imγnasen nnes sin Udayen lli mu tentt llemen, ssnnen manikk rad teg teruri n Iṣṛail. Uggar, illa γ ixfawen is rad nn fell-asen teffi aqqryal ijddern aẓṛu ura akal. Macc γay-ann akkʷ ur ten ihul ura issiḥel ten. Acku ur d nettenin ad s-tt icttan.

Awttas n Ḥamas wiss sin iga t ad tesarkes medden. Slawa tt inn akkʷ Imuslemen lli yuzzelen ar as akkan idrimen f idrimen s tesga-ad ur t-ad. Ɣar tamazirt n Wamur n Wakuc lli igan yat γ temizar lli akkʷ iɛdemen γ umaḍal teg-ann ifassen s uqqʷrab tefek mad itteggan smmus n id mlyun n udulaṛ. Ad akkʷ ur nesawel f temizar n zund-tigzirt n Waɛṛaben lli izzumman s idrimen lli d-ttekkesentt γ wiɉɉan lli ka dar-sentt igan isaffen. 

Mma Iṣṛail, nettat, tera ad temel i umaḍal ura akkʷ aḍjaren nnes, lli ur innan a amar nnes, is d is  ur ad s-tt isbedd kensis ar kiγ tejder s takat tazgzawt wanna iggern i tarwa nnes s mad iggutn ura mad idrusn n gar. Tamatert n may-ad hati teẓeram tt akkʷ γ Gaza d tesggʷin nnes lli mu tesuqqes : had mad itteyagasn, had mad immutn, had mad inufln…

Awttas wiss sin n isrtanen n Iṣṛail iga t ma s ar bedda kkaten ad nn akkʷ dar-sen acken udayen n umaḍal. Hati ur felen mad asen ur skeren. Acku iggut mad ur iran ad iddu ad izdeγ γ-inn meqqar asen akkan kra iga tt taγawsa. Inaγan bahra xʷcnnin n Iṣṛail lli iẓeṛṛa umaḍal akkʷ ar ttesmad γ uḥaca n mar-Udayen waxxa ur dar-sen kra n unyalkam d wawnk n Iṣṛail. Zund ay-lli ijṛan uḥzzan n Tegmmi-Tumlilt lli yumeẓ yan jalluf isγruct ay-lliγ ka! Imikk ad t akkʷ ineγ.

Ɣ Tegira n wawal inu, rad iniγ masdd iciṛṛi-ad lli illan ger Ḥamas d Iṣṛail hati kra iga t yan mad nn g-is ikka. Medden-ad ur ad ka ttackan mmaγen. Ar zwar swingimen menckk ɛad ad ajjen aqqryal ad isawel. Macc ammukris lli illan : medden ur iskiren yat ura illa yat γ ixfawen nnesen ad s-tt bedda ittagʷelen i id mat-s-en. 

jeudi 3 juillet 2014

Asnus bu-tiddat

Ad ig udlis asmmun nnek g umuddu, kigan d yan ad t gis iskrn, mac ad ig ungal n mass Ḥasan Awrid asmmun nnek awal yaḍnin ayan. Muddiγ γ ungal-ad lli isawln f adribal. Yan uεrrim d iswan g iγbula n tussna, ul nnes ar ittiri mnnawtt tiwtmin, macc yat gisntte rad as teg agwri. Tega lal n urgaz, bac ad ssruren tayri nnesen,– nttan d tad ann ittiri- ssuteren i Ḥanub timkkilit taqibṭiyt ad asen tesker kra n tissi lli rad ten irar gan igḍaḍ.

Macc Ḥanub tesurri t iga aγyul bi-imzgan. Ɣ-id rad g-is irfufn udribal lli rad ig asnun. Rad ittekka ger iḍuṛan ku aḍwwaṛ d manikk s ar t ismgal. Illa dar willi dar icca takuṛayt (Ayt yis), yili willi g-is skernin Akuc nnes (Ayt usnus). Macc mqqar iga aγyul yiwi-d f kigan n tiddat n umun n temazirt n Wamur n Wakuc, kigan n idγaren s wassaγen nnesen n tidt. Kigan n isqqsitn f usdurriy n Iṛumaniyen d wiyyaḍ... kigan n iwaliwen f tidt n umadan n tamazirt n Wamur n Wakuc....

S yat tguri, Ḥasan Awrid g ungal ad nnes “سيرة حمار ”, inna kigan s ils n usnus, s ils n bu-tidt. Mqqar inna masdd ungal ad yiwi-d tawngimt nnes zzeγ udlis n ufulay, Awrid isres isqqsitn n temagit, n umzruy , n Wamur n Wakuc γ tisit ifawn.

Yura t Xalid U Bella 

lundi 30 juin 2014

Yat teγeri ifjjijn i tadla ifjjijn γ Uglu ifjjijn

Iγ nenna tamdyazt taṛumanṣit itteyaran ar d-nekwtti Cciksppir (Shakespeare) dar Iṛumiyn ; nekwt id Niẓaṛ Qebbani dar Waɛṛaben ; nekwt id Ʃyad Alḥyan dar-neγ nkkwnin Imaziγen. Mas Ʃyad Alḥyan iẓḍaṛ ad yasi assaγ n umdyaz aṛumnaṣi mk-lli aγ imela γ tadliwin nnes n temdyazt zwarnin.

Ussan-ad issntem aγ Ulḥyan ma s d d-iga amdyaz lli ur ittellin s teguri, macc taguri-ad d-itteggan iẓmmuẓẓal nnes ar s-is tettelli. Issntem aγ ula ma s d aγbalu nnes ur ar itteγar, may-ad lliγ d-iḍi tadla nnes n temdyazin itteyuran s tutlayt Tamaziγt tiss kṛaḍt lli mu iga s wassaγ “ Ajnḍiḍ n tewargiwin “.

Imγeri tizi nna γ nn ḥra iluḥ asmmaqql nnes f usatel n tewckint-ad rad t inn ildi unuγ n ul. Tizi nna γ nn-yudd γ unuγ, rad yakwz ma s t druntt snat tematarin n usqqsi lli mi ittidrus uklu nnesntt kra s ar ttimγurntt imikk s imikk. Tadugamt-ad neẓḍaṛ ad d s-is nessaggw tifras d ubattu n tadla-ad.

Iγ d-nurri s uzwil “Ajnḍiḍ n tewargiwin” nezmer ad nenna ma s d tawargit dar umdyaz nneγ ar tettqqes, teffl-nn ajnḍiḍ iḥṛṛan γ llan tuggwt n isafaren , slawan akkw iγ nessen ma s d ajnḍiḍ ar ittegga γ tillawt n tezzwit. Netta lli ittussann is ar ijijjiy kra n temuḍan dar ufgan mqqar d lḥeṛṛ nnes.

Iγ nn-neluḥ yan usmmaqql amzwaru γ jaj n tadla-ad ar tt inn nettafa tessnta s isqqsiten tegguru s “macc “. Amdyaz zziwznt isqqsiten nnes lli ittemattayen ger “ini iyyi maxx ? “ d “ is d is ur tessent a lalla ?” Agwnes n isqqsiten-ad aγ ar nemṭṭi tawala nneγ lḥeṛṛ n ujnḍiḍ n tewargiwin, naggw-nn s tuntulin d tilli iḥba iḍ n ku yan, slawan akkw iḍ n umdyaz.

Tizi lli γ ar itteqqel s temrarut n tad lli t izziwzn, iliḥ as tt ad t id tellil aγ ar ittercu ifili n unaruz lli γ yumeẓ umdyaz. May-ad ad d-iwin ad d-tenḍeṛ teguri n “macc” γ tegira n temdyazt, tessaggw-d udm n teguḍi d uγiluf lli t yumẓn. Yaf as ilmma iγ ka isres anzgum nnes lli t iẓẓuẓin, imḍel assyafa nnes ad t sul ur izziwiz.

Iwaliwen-ad gan γas kra n temitar drusnin iwiγ tentt id f teγeri nu i tewckint-ad. Ẓḍaṛγ ad iniγ ma s d tizi nna γ iγera imγeri tadla-ad rad s tt inn yaf tefssus f ul acku tewattes yad-lli ulawen n imγeran. Iγ tt yad iγera yan ar tt inn daγ telddi ad as yales. Ukan kra iga tt tawala iγ as yules ar nn g-is ittakwz tuggwt n teγawsiwin dranin, mmimnin, yaḍfutn.


Awal iggwran, ayyuz nnek Mas Ʃyad Alḥyan f tadla-ad, tessusm bahra.

Tura t Tezerzit