Powered By Blogger

lundi 23 février 2015

Taskla Tamaziɣt : ingr unzgum n tnawayt n tutlayt d uḥṭṭu n tẓlayin.



Kigan n tutlayin n umaḍal ttusmsasant g tasut tiss 20, am tutlayt n Kaṭalanya d tutlayt n Kursika d tutlayt Flaman d tfṛansist n Kibik...tawwuri ad ittugan tsgula tutlayin ad kullu tnt i yat tizi g mi ẓḍaṛnt ad mmuttint zg waddad aminaw ɣr waddad amiray, llant digsnt tutlayin nna mi ittzizwir tskla nnsnt akkʷ d tskla n tutlayin timarayin tiqqburin.

Nlla nssn ma tta tizi tiwḍ tutlayt n Flaman mqqar ur ttusmsasa al tasut 20, maca taskla nns tzmar ad tṭṭaf tuggt n tsmɣurin n umaḍal. Taɣuri n tbrdin nna ḍfṛnt tutlayin ad, iga yat tsurift tadslant mac nra ad nslkm tutlayt Tamaziɣt i uswir lli g nennurz d lli ar tgannayn Imaziɣn d willi g tlla tɣufi n Tmaziɣt s umata.

Zg iskkin iqqan ad gin imrsi n tɣuri tamassant, ar ntafa amyassa ingr tanawayt n tutlayt d uḥṭṭu n tẓlayin tidɣarin n wansiwn g mi ttusawal tutlayt nna.

Da ttinin imsnilsn d imrza mas d tnawayt n tutlayt tga yat tmhlt tatiqnit iwhn, maca azzigz nns ar ittettr tuggaz imqqurn, iddɣ tutlayt ur tgi ɣas tin waḍu nns, tga tugilt s yigran wiyyaḍ am tskla d tdlsa d umzruy d uwngm...ku tutlayt ɣurs azday nttat d igran nna. S uynna, ur iɣi awd yan ad yini is tnḍu tutlayt ɣr addad amiray adday ur tnḍiw tskla awd nttat zg uswir n tskla tmraran ilsawn ɣr tskla ittusmun ingr tsnatin n idlisn.

Asiwl xf tnflit n tskla tamaziɣt g umyassa nns akkʷ d tnawayt n tutlayt ɣurs sin n udman. Udm amzgaru izdi ɣr tmamkt nna s nẓḍaṛ ad nssaɣ taskla itturmasn zg ma ayd igan imsiwln Imaziɣn, udm wis sin yiwi d xf tɣarast nna ɣa nskcm tiẓlayin n ku ils adɣaran g tskla tussiɣt ismunn tintalin bla ad ig uynna yan udṛṛaṣ ittgdln amsawaḍ d urmas n ma ayd itturan g tmnaḍin Umurukuc.

Am uynna nssn, taskla tga yat zg tlɣiwin s mi issikiz ufgan ifrayn d iswingimn d inzgumn nna as illan g ul, s usmras n cigan n tbrdin, zg digsnt tirra n tariwant, n tmdyazin, n tnqqisin, n ungal, s umata, ur nɣi ad nsyafa taskla iɣ ur tlli tutlayt. G unaw n tutlayin isul ur ilkimn tizi n waddad amiray, ar ittusrus usqsi xf mata tutlayt s mi idda umsnfl ad yara? Id ad yara s ils adɣaran n wansa g iddr? Id ad yara s tutlayt tanawayt bla tiẓlayin n ku adɣar?

Tamrarut xf isqqsitn am wi, ar nnzɣn imrza ɣr tɣuri n tusurt n usmsasa n tutlayt Tamaziɣt xf tnflit d tudrt n tskla. Imsnilsn d imɣnas ɣursn anzgum n ussaɣ d usmun n tutlayt tamaziɣt, digsn taɣufi n ummuti zg tutlayt ittubḍan, igan tintalin ittusawaln g tmnaḍin n tmazirt, ɣr yat tutlayt tanawayt ismun ilsawn Imaziɣn qaḥ, maca awaḍ s uwttas-ad ur ixṣṣ ad ittu addad n tskla.

Adday nini armmus n tskla, hatin da ntsawal xf iwnnint ɣr llatn tmitar g wamun, ar ntsawal xf tmssinit n iwaliwn, xf tsuɣal tamunin d tdlsanin, xf tamamkt n wannay n wamun i tudrt d tmagit. S tlusi, taskla tga yat tisit issaɣul anawn n uswingm n iwdan n wamun. Ku taskla ar ttuɣma s tẓlayin tidɣarin n tgawt n midn ar tt ittsyafan, awd tutlayt igan imis n iwnnit n tskla, ar ttasi tiẓlayin n ku ansa, aynna as ur iɣi yan Umaziɣ izdɣn g Fazaz ad irms kra n izlan nɣd timdyazin n Urif, awd Amaziɣ n Sus ur izmar kra n tikal ad yakz xf mi isawal umdyaz n Fazaz. 

Illa umzaray g tskla zg udɣar ɣr adɣar wayyaḍ, yili umzaray asnils ingr tntalin n Tmaziɣt, illa umzray awd jaj n yat tntla, addad ad iga agaman g ku tutlayin nna illan g tsurift n ummuti ɣr addad amiray.
 Asnyuddu n tamant ad iqqan ad ittuga g sin ibrdan:
-Tamrniwt n unaway asklan iccarn ingr tintalin s kṛaḍt.
-Aḥṭṭu n tiẓlayin tidɣarin n ku ils.

Tawwuri am ta ar ttiri asɣiws n tsratijit tanafawt n imal ittuskan xf tirsal idusn, ar ttiri tasrtit g ɣa yammu imaratn d imsnfal d imsyafatn d imzzigzn d tmsmunin d imrza d imuzay, ku yan ɣurs tawuri d tilalt nns, ku yan iṭṭay tannayt nns, ku yan zg udɣar g mi illa. Amara nta iqqan ad iṭṭaf afrak n tmuzɣa d usnti n ussaɣ d tnawayt n tutlayt d tskla tamaziɣt, iqqan ad ur ittara ɣas s ils adɣaran nns, g wansa n uynna, ixṣṣ ad ig tamssumant afad ad ittara s ilsawn wiyyaḍ n Tmaziɣt, iqqan ad iṛẓm uɣanib nns xf tntalin s kṛaḍt.

Zg tsga nnsnt, timsmunin ɣursnt tilalt tasgumant g tflit n tskla tamaziɣt s usɣima n tinawin d inmuggar d twila n usmuttg g ɣa tsmun imaratn d imdyazn afad tn tssfrk, tsnmala asn taɣarast ɣa ḍfṛn g tirra n idlisn nna ssufuɣn.

Awd asinag agldan n tdlsa Tamaziɣt ila yat tilalt takswat g tɣawsa ad. Iqqan ad isrqb winna ittaran taskla s tutlayt tanawayt, ar issufuɣ ku tiklt tismɣurin, ad issufuɣ amanar ɣa ssikizn tamamkt s ɣa ttyari tskla Tamaziɣt.


mardi 17 février 2015

Σmmuri: anmɣur ger ismɣuren

Igllin n Σmmuri Mbaṛk iga ɣ yan inmɣuren n uẓawan n Umaziɣ. Mqqar iga igigil, inker-d ɣ tekrrayt d tekctataft, ifeka as Ṛebbi yat tesfekt bahra ixatern ɣ umnid-ad n umarg, tussena n imassen d yat taqqayt n urɣ. May-ann ad t yuln ay-lliɣ iga tabudert idder nit sul, ur ta akkʷ immut. Ẓer at aɣ ka maydd medden lli t yalan lliɣ ssenen is yafuḍ s tegemmi nnes iggʷran.

Zund akkʷ tarwa n tasskt nnes lli ka ittesisn s usnflul, Σmmuri iga ɣ yan lli d-yiwin amaynu lliɣ isbedd nettan d kra ismunen nnes, tarabbut lli bahra ittubdarn : Usman. Waxxa tekka unckk lli tekkan usman lli s as inna walli t innan, anza nnes ɣ uẓawan nneɣ iggut bahra ! S yan wawal yaḍn, tesker yat tegrawla mqqurn lli ilan yat teɣlaɣalt nn-itteggern i tuggugt.
Maxx lli tebedd terabbut-ad ? Ad ur nettu hati iggutn iɣnan lli iran ɣik-ann. Slawattinn ɣ isggʷasen-ann n 70 lliɣ sul tefeka i Ibɛtiyen d Iɛrubiyen lli ur innan ad ka kḍun i Umaziɣ imil ad t ttannayn isker yat tewwuri ilan aswir amaḍlan. Willi ddernin tiwut-ann, hati illa ɣ iguyya nnesen amjiggaṛ iqqurn lli illan ger Nass-Lɣiwan d Usman. Yan nnesen ur ar itteḥidi yan ad ttinin inagan n ɣ akud-ann.
Lliɣ yad tebḍa terabbut, izzugʷaz igllin n Σmmuri ɣ uɣaras nnes d ixf nnes. Macc ur jju nn-yaggug f temagit n uẓawan nnes lli s ttusan dar imiriten d imssfliden nnes. Ad ka igger i tedinant nnes ar tessent is d nettan ay-ann. Tiɣawsiwin lli f a isawal gant bedda tamagit Tamaziɣt, tayri, tarwa d immurkisen yaḍn n tudert.
Waxxa iggʷez Σmmuri akal, tallɣatin lli d-ifel ur sar tent sis ttun medden. Rad bedda iɣama ɣ iguyya nnesen ar t id kʷttin. Zund akkʷ inaẓuṛen iqqburen lliɣ rad nebder Hajj Belɛid, Anccad, Janti d wiyyaḍ d wiyyaḍ. Yah, ur d felen ayda ura igʷmma ura ibgrʷmma, macc felen-d amarg d iwaliwen ur ittemtatn. Ɣay-ann af rad bedda neg Σmmuri ɣ tiṭṭt mqqurn, acku is imqqur, tesssimɣurt taysi nnes. Amsifaḍ a anmɣur ger ismɣuren!

mercredi 11 février 2015

Ayt Ṣalḥ: « Tirra as rad tkk tutlayt abrid n tudrt. »

Ṣalḥ Ayt Ṣalḥ iga ɣ yan iεzriyen lli skern tagrawla ɣ umnid n tirra ɣ tskla tamaziɣt. Yah tagrawla illan d ixf nns. Acku ur izray imalass ar kiɣ aɣ nnan hati iffaɣ d udlis yaḍnin amaynu. Nettan nit iḍi d ussan ad yan warra n tullisin lli mu iga s wassaɣ: Tujjut n irifi. Nsawel dis, ɣer at aɣ ma rad aɣ yini!

Is tufit ad daɣ tinit mad tgit ?

Nkki  giɣ s wassaɣ salah ait salah, amzraw g tzuni n tɣuriwin timaziɣin  g tɣiwant n tskla d twsniwin  tinafganin tasdawit n ibn ẓuhr g ugadir, ḥmlɣ ad aqqraɣ i tskla tamaziɣt  ula d tskla tanafgant  n umaḍal, da  ttaraɣ  tullist d tmdyazt d ar  ttarmɣ awd asuɣl.

Man agu ad dar-k illa ufrak s timmuzɣa?

Afrak inu s tmmuzɣa tizi da  lliɣ g usinan n ussmdi « lεirfan » g tɣrmt n « lgrdan » tama n trudant  slawa nn  akkʷ  v  iẓẓil n « umussu amlmad amaziv »  lli  yusin iswingimn d innaw  n umussu adlsan amaziɣ  lli  illan  g  tsdawit tamṛṛukiyt, d ɣ  wakud ann ar  anɣ  ttini « wiyyaḍ » awal  nnun ur igi awal  iga ɣas tantala,d ur darun amzruy ula tussna, aya  nn ad anɣ yujjan ad nasi asafu n unaẓaṛ, d tugtt n isragn iwsn fad ad darnɣ ittyagal usqqsi n tmagit, slawan akkʷ  tizi  lli ḍṛn gr ifassn  nnɣ idlisn n uswingm d tflsaft lli sawalnin f imummak n tmagit d izrfan n ufgan d tlelli.d ismd uggar  ufrak  n tmmuzɣa ; lliɣ iyi  iṭṭay unmhal n usinan n ussmdi ɣ tɣri dffir mad  lsiɣ « t-shirt » ittyara gis uskkil n tfinaɣ « yaẓ » . Ilmma tack d tfka aḍnin, tizi da lliɣ g tmsmunt taẓṛẓit  n tussna tamaziɣt lli mi ila waddur  alliɣ uḍiɣ s tɣri akud ann, nlmd gis ula  agudi n tɣawsiwin ula ntta.

Manikk ad tskert ay-lliɣ tkcemt abaraz-ad n ussggru d usnflul?

 Ɣ tizwiri ssntiɣ s kra n iswingim tlulliynin ɣ ixf, art n tzmmemɣ g yan ulug mqqurn ilmma ar  nn  ttarmɣ tamdyazt d ar sis drruɣ imussutn da isnmala usinan zun d ussan idlsann d tinnawin f tmdyazt lli  ittwayskarn g tmrslt lli ɣ aqqraɣ akud ann mqqar ur ttwayskarnt  f  tmazivt, tirmit n tirra  inu akud ann tzdi bahra d tɣnsa ɣ ugns n usinan n ussmdi « lεirfan », ilmma sbuɣluɣ aswir inu g yigr ad tizi da lliɣ g tsdawit, d ula lli mmaqqarɣ d imazzaln n tzlɣa n tirra n imaratn s tmaziɣt zzrin anɣ mnnaw ismuttgn g yigr n tirra ilmma ar nn nkkat anfa i yill n tirra.

Maxx tirra?

Tirra,fad ad  d nssuffɣ inzgumn d twngimin da ttxitirnin g ignsiwn nnɣ, nttnti  as  rad tkk tutlayt  abrid n tudrt, ad tsku tawila nns, ɣaman iswingimn d isyafatn da d yugm ufgan g tutlayt  lli as turu tussna nns taymmit  gan imɣluln maqqar immut umara, tirra ad iga tɣarast lli s rad tssaɣʷḍ tutlayt tikni lli  tt  issiḥln tasutin, s tirra rad nili.

Maxx tirra s Temaziɣt?

ɣ wamun nnɣ tlla gis tafransist d taεrabt, tutlayin ad uran gisnt imaziɣn fkin asnt tarragin attuynin uggar  n mad as fkan id bab nns,d nkkʷni nga id bab n tmaziɣ, iɣ as ur nfki, ur illi mad rad as ifk, ur illi amr mad gis ittraẓẓan iskkiḍn gis buɣlanin.illa  fllaɣ ad  sis  nttara ḥuma ad nkkis irafan i tguri « taguri irufan iqqan d ad tnɣ irafan » mk da s inna  igllin  n dda Σli sidqi azayku, yini ula g tzwart lli yura i twckint n tmdyazin « tinitin » n muhmmad wagrar : « wanna iran ad ifk i tmaziɣt kra, yara kra »

Man anaw n immukrisen ad nn gis tufit?

Ar ɣil ad ur ufiɣ ad sawalɣ f imukrisn, acku ḥra ssntiɣ tawada inu tasklant,d ur ad ssgzlɣ imukrisn g is ar aqqran imɣran tamaziɣt n d uhu, amukris ad iga akkw win tutlayin wamun nnɣ,d maya nn ur anɣ igi tabbayḍaṛt g dat n usnflul d tirra, ar ɣil ad amukris iga t : tanawayt n tutlayt tamaziɣt,acku illa umukris n yirm d mnnaw inummak da ittilin dar yat tguri  sg tiɣrmt ar tayyaḍ nɣ d sg tasga ar tayyaḍ, aylli d  ittawin ad nagʷl yan usqqsi zund : man tutlayt as rad nttara ? is d tad igan tanawayt nɣ d tad igan tasgawant ?

Sawl aɣ imikk f warraw-ad nnek iggʷran, Tujjut n  irifi!

Tujjut n irifi tga tadla n tullisin, tusi gr tasniwin nns mrawt tullisin  lli  naḥya g isntal da ḥbblnt. Tadla ad tga tayafut tg ula yan iẓmi n kra n tmsirin nɣ d tidyanin da ittddr  ufgan amaziɣ d ufgan akkʷ s umata, azwl « tujjut n irifi » izzgzl irifi  ann da anɣ ibbagn d wad s anɣ ḍfn, mqqar iga irifi nkkni ijja anɣ, immim, acku nssimimt i  ixfawn nnɣ s inttitnd itagn imaɣraḍn  da nusi nklu sisn tudrt nnɣ

Manikk as a ttannayt addad n teskla Tamaziɣt?

Taskla tamaziɣ ar nn tettasi aẓmmaẓẓl s wayyad, tiεεurma awd nttat tẓmmem amngt nns g yigr n tskla s inawn nns akkʷ, d ar  nn ẓṛṛaɣ mas tsɣawsa tskla nnɣ s tawjiwin tisklanin, ad yili unyalkam gr imaratn d tmaratin, d tɣawsa da iẓiln, tlla ɣil ad g tskla tamaziɣt ad tt igan d : tilit n tmɣart g usayrur asklan. taɣawsa  da  igan takswat lli  s  tsɣawsa tskla tamaziɣt iga t : « afran » iqqan d ad  ttwaysrasnt  tirsal n ufran i tskla tamaziɣt, acku nttan  ar  issiff tiwuriwin tisklanin, isti mad igan taska g mad tt ur igin. bac ad ka nrggʷi  ar tigira tḥlb tt tskla tamaziɣt.





vendredi 6 février 2015

Dikr:"Riɣ bdda ad geɣ tamarat!

Zahra Dikr tga yat ɣ trbatin lli yusin aẓaẓu n Temaziɣt, irintt ad tlkem aswir yattuyn. Ur jju d nettat ad itterkkakn ad tekcem amaḍal n usnflul d usggʷru s wawal n Imaziɣn. Kra n imalassen ay-ad, teḍit-d yan udlis. Ɣay-ann af d-is nemsawel. Ẓer at aɣ ma rad aɣ tini!

Ma tga Zahra Dikr?

Zahra Diker tga  yat tεrrimt tamaziɣt zud akkʷ tiεrrimin n tmurt nnɣ, id baba-s zwarnin ggʷzn-d zzɣ Imsgginn s tɣrmt n Bnsrgaw, ɣ-inn aɣ tlula nttat tɣr gis tinml tamnzut d usinan. Σzzan dar-s tazzanin, tg taslmadt nnsn, tkf asn ula ɣ usnflul nns d tirra mad srsn iẓlin, ig winnsn. Tullist d usnflul s tutlayt tamaziɣt gan dar-s nttat yat tmasayt lli bdda tra ad  tlkm, tsslkm tt.

Maxx lligh tstit aɣaras n tirra d tskla ?

Iɣ d-uckiɣ ad sqsaɣ ixf inu is d nkkin ad istin taɣarast n tirra d tskla d uskkil, nɣ nttat ad yyi istin, ar nn-ttafaɣ is bdda riɣ ad geɣ tamarat ig dar-i yat twwargit, yan wawttas nn-yaggugn, mmaɣeɣ bdda ad t lkmɣ s tẓẓiḍṛa d tuwwuri iẓiln idusn ; ad akkʷ ur nttu asnflul d tirra gan zud tifawt tẓḍaṛt ad srs tssigʷlt tlkmt s tt, tẓḍaṛ nttat ad taf aɣaras nns tlkm k inn ɣ-inn ɣ tllit.

Maxx tirra s Temaziɣt ?

Asqsi ad issusm yi bahra, lliɣ ssntiɣ tirra ssntiɣ tnt s tutlayt n taεrabt, ɣ umzwaru akkʷ ssntiɣ s tullsit n wazzan kra n trmitin mẓẓinin, ad d-urriɣ iniɣ iz  ɣ tizi yan yiwi iyi wasif n tmdyazt iggut mad gis ɣriɣ yigut mad gis uriɣ. Tssusm iyi tmdyazt s tamimt n tguriwin d wafulki n izlan d twlafin gisnt illan slawan  akkʷ lliɣ usint mad idusn yiẓiy, yack id yan wass lliɣ illa yan umsawal gr iyi d immi nsawl f tmdyazt n zzik s tutlayt n tεrabt ; lliɣ as nniɣ "mddn ad uran kra wawal immimn ifulkin yusin tiwlafin ẓilnin idusn ", ɣ-inn aɣ iyi tnna immi " awd nknin Imaziɣn darnɣ tamdyazt ilin darnɣ imdyazn uran mad ifulkin iẓḍaṛ ad akkʷ yaf mayan lli km issusmn kmmin ɣilad " Xtt-ann ad dar-i igan tanqqiḍt n ummutty,  zzɣ tizi-ann ad ssntiɣ ar tlliɣ ar snubuceɣ, afɣ-nn ma s tɣwẓan immi,  awal nnɣ d tutlyat nnɣ  gis mad iggutn yattuy, nẓḍaṛ ad nsslkm taskla nnɣ tamaziɣt s iskkiln nnɣ d usnflul nnɣ ; yiẓḍiṛ yan wass ad tlkm amaḍal akkʷ.

Teḍit-d yat tewckint n tullisin, is tufit ad aɣ fell-as tesawelt ?

Iga "Yuftn ɣ tagant n isafarn" tirmit inu tamzwarut ɣ igr n tirra d usnflul s tmaziɣt. Tawngimt nns taxatart f yan ugḍiḍ isawaln lli igan s wassaɣ Yuftn. Iddr Yuftn ɣ tagant  n igḍaḍ ɣ ufra d tumrt. Ɣ yat tizi ar dar-s ttili yat tmmukrist taxatart lli ɣ ittaḍn nn uzgn n igḍaḍ n tagant, ɣ-inn aɣ tlla tmasayt dar Yuftn ad d-yawi asafar i ayt dars d ayt tagant akkʷ lli mrrtnin ttaḍnnin  igllinn. Rad nn yaf Yuftn ixf nns ɣ tugt n tdyanin d tmsaksalin gisnt tid mimnin d tid ṛẓagnin, Yuftn s ul nns mlluln d iman nns iẓiln ur jju d nttan ar an iɣaman ɣ kra imizi bla d gis ifukka, yaf tilelli nns d tumrt, yiws ad bdda unlli nns icrmdn d trrugza nns awd imddukkal nns. Tullist n Yuftn tusi inumak idusn, gr tmsaklsalin n Yuftn iẓaḍṛ imɣri mzzin ad nn yafi tugt n tbratin lli s isɣawsa ɣ tudrt nns, iriɣ ad t lkmnt  s tɣarast ifulkin yusin yat tamimt n wallas d tin tguri d usnflul yattuyn, Yuftn ad igan asad n tullist ad ssutrɣ ad isslkm tibratin n tayri d ufra d wafulki.

Mani ɣ rad s-tt yaf yan nna iran ad s-tt iseɣ?

Tullist n " Yuftn ɣ tagant n isafarn " tlla ɣ tsdlist…..

Is llan iṣnfaṛen yaḍen ?

"Azmumg imicki" iga tullist inu tiss snat s tutlayt tamaziɣt ɣ igr n tskla n wazzan, tffɣ-d s twisi n tzlɣa n tirra d tmawast n tussna, ussan ad nit ad iẓṛa tifawt. ɣ mad nn ur yaggugn rad tili ɣ tsdlist awd nttat. Tili dar-i yat twckint n tullisin n wid mqqurnin tga s uzwil "Kiyyin d nttat d tcamir" ssutrɣ ad tffɣ s tifawt ɣ mad nn ur yaggugn iɣt inna Ṛbbi. Ussan-ad ssntiɣ tirra n tullist inu tiss kṛaḍt n wazzan lli mmu stiɣ s uzwil  "Asrdɣyul d trgʷa n waman" .