Powered By Blogger

jeudi 16 juillet 2015

Janbiyyi : talγat n tasut

I yiman n Σmmuṛi  Mbaṛk

Talγat n “Janbiyyi” lli yura igllin n dda Σli Azayku, tili γ twckint n tmdyazin “Timitar”, tssn yan umurs ur ilin anaw γ yigr n uẓawan d umarg amaziγ. Amurs ad iska f kṛaḍt trsal. Ku tirslt teṭṭaf tindi srs iẓlin d tmssutlin lli as ibṛṛmn. Γikad af rad nsawl γ tnfult ad f kṛaḍ iswirn lli iwsnin γ usussn n tlγat ad.

Talalit n tlγat

Kigan d ihwawiyn lli ssfldnin i  tlγat ad γ ugṛḍ n Σmmuṛi  Mbaṛk  nγd imγritn lli tt γranin γ udlis n “Timitar”, iẓḍaṛ ad darsn ur tili  kra n tannayt f uzmz d tmamkt lli s ttyura. Tga talγat ad zun d ukan kra n tslma: tlul d γ Fanṣa γ gr imzwag n Ayt Ṣwab (ayt dars n Bṛahim Axyyaḍ) γ usggʷas n 1969. Isgmu tt uzayku γ gr tfrin n “Timitar”, issngf tt Σmmuṛi γ unmuggar anamur n tzlit tartart γ yiγrm n Lmuḥmmadiya γ usggʷas n 1986. Ussan lli nn izzri  umdyaz Azayku d umddakkʷl nns Bṛahim Axyyaḍ dar imzwag isusiyn γ tuddurt n Janbiyyi gan ussan lli γ nn yukʷz  Uzayku addad lli γ ddrn mddn ann, aggugn gis tawjiwin nnsn d wakal nnsn. Ad igan tidt, Azayku ur d γ inn yucki aylliγ d gis yiwi talγat ad tamγlalt.  Tiguriwin nns usint kigan f tassast d tcaga n imzwag ann lli usinin tiguḍiwin γ ulawn d lli gis ur imyarn, ar ttqqln s yan wass ad d yack ad gis tssus Janbiyyi amdlu, taggʷ d tafukt lli tn yurun.

Amdyaz dda Σli Ṣadqi Azakyu

Tizrawin lli ittawskarn f tmdyazt tamaziγt ar asra ad, ar ttinint mas iga Uzayku yan umdyaz atrar. Iga amzwaru lli isgrawln anagraw n tlalayt n umarg amaziγ iẓlin s yiffus n tmazirt nnγ. Timdyazin nns gant amdya n yat trmit tatrat γ yigr n tskla tamaziγt. Tirmit lli f tska yat tinml ismunn kigan d umḥḍaṛ, ddun γ ubrid n Uzayku, am Wagrar d wiyyaḍ...

Ifka Σli Ṣadqi kigan i tskla d tussna tamaziγt, isawl f tufrayin, indr inzgumn, isγuyy f iskraf, yiwc i tguri atig, ifk tilelli  i iswingimn nns...  

Talγat n Janbiyyi tga yan umdya γ tmdyazin nns ggutnin.  Taγarast lli s tt yura,  tiguriwin lli as isti,  inumak lli tusi d isqqal lli γ tettawstal, ujjan tt ad tg yat tmdyazt yaḍfutn d tifsus γ yils. Issimim tt uggar Σmmuṛi  Mbaṛk  lli tt isslkmn i umaḍal, ifk as yat tnaγa d yat tufrayt d isawaln γ ugʷns n wul…
Talγat ad, tsnfl udm n tzlit tamaziγt, tiklit zwarn rad tettwafka tmlda i tmaziγt ad tturar s tγarast  tamaynut, ig unaẓuṛ amaziγ amγar n trabbut tamẓẓawant tatrat.

Σmmuṛi  Mbaṛk , anaẓuṛ amẓẓawan d izwarn tasut nns

Issnti Σmmuṛi  Mbaṛk  amarg zγ mẓẓiy nns, ifk ugṛḍ nns tiguriwin mmimnin i imsflidn d ugdud nns. Iswwuri s kigan n tzlitin iγman γ tskla tamaziγt tatrart. Mqqar ittawssan Σmmuṛi s uẓawan amaynu, amarg aqbur ur gis ifl. Tisfifin n ṛṛayṣ Lḥajj Blεid lli mi yuls γ isggʷasn n (90) s tmlda n usnfar lli tssnti tmawast n tussna bla tsmd t, gant tuggʷa mas yiws unaẓuṛ ad γ usmatti n talγatin ad s dar tasutin n yimal.

Mnnawt tfras ad idra Σmmuṛi  d Uzayku: ar akkʷ ttirin tizlit tatrart, d usin akkʷ unzgum n umarg amaziγ d usbuγlu nns. Inna Σmmuṛi  γ yan umsawl mas ar nn ittafa ixf nns γ tmdyazin n Uzayku. Yufa gisnt aylli s ar isiggil : taguri immimn, talγiwin yusin ur d imikk n intagn γ uswir amaḍlan ddfir n win tmazirt.

Talγatin n Uzayku lli yurar Σmmuṛi  ggutnt, gant akkʷ tin tmaziγt zqqaγn, teṭṭaynt tiguriwin timzzitin, fkint tindi i wawal amaziγ zun d  tizlit n “Janbiyyi” lli igan  talγat tamγlalt γ umzruy n umarag amaziγ atrar. Tẓḍaṛ ad tsnfl addad n tzlit tamaziγt s yan waddad lli tt yujjan ad nn tut s wayyawn nns γ yigr amaḍlan.

Σmmuṛi inna γ unγmis n « le Matin 2003 » f ulmuggar anamur n tzlit tartart -lli γ yiwi tasmγurt tamzwarut-  mas iga yat tmlda lli γ ar ittnmiggir yan ugdud n inaẓuṛn. Tiklit zwarn isyafa gis s uẓawan, s uḍṛiṣ n tlγat, s wul nns yuyl ar ittirir: « myarγ adlli ad didi ittirir γ trabbut inu smmus ar ṣḍiṣ n mddn ; γ tlγat ad, urarγ gis d uggʷar n 30 n ugmam amẓẓawan… »

Tannayt ad lli ifka Σmmuṛi  tẓli s unmuggar anamur n tzlit tartart, macc mad iẓlin s tlγat n «janbiyyi », inna fllas γ usays n « في البال أغنية » tiguriwin ad : « ufiγ nn  γ tzlit n janbiyyi aylli s ar siggilγ. Timdyazin n Uzayku gan zun d iγ ar tnt fllati ittara, ar nn gisnt ttafaγ ixf inu ; lliγ stiγ talγat ad,  giγ γ ixf inu yat twngimt : ad d gis ḍiγ yat tnaγa nna ur illan γ tsfifin inu timzwura. Asqsi iga t: manik s rad skrγ abṭṭu amẓẓawan nns d manik s rad tt ssnkdγ i ugdud, awiγ taγḍft nns… ayad akkʷ tamγ t inn γ tzlit ad».

Mqqar tlla tγnnant ngr inaẓuṛn imadrawn γ unmugar ad, tẓḍaṛ tlγat n “Janbiyyi” ad tawi tasmγurt tamzwarut n tzlit tanamurt tatrart ; aylli yakkan tamatart mas tẓḍaṛ tmaziγt ad tskr adγar nns γ yigr n umarg anamur, macc ad tili tnalit n wawnk, acku nttat ad iẓḍaṛn ad  tsslkm aẓawan amaziγ i tskʷfal attuynin γ uswir anamur nγ amaḍlan.

S uzgzl talγat n ‘’Janbiyyi ‘’ munn gis ifrdisn ad lli tt yujjan ad tg talγat n tasut :
-         -Yura tt Uzayku, amara axatar, s yat tγarast tatrart γ yat tizi lliγ sul ijbbṛ umarg amaziγ γ tγarast nns tamyurant;
-         - Ismurg tt Σmmuṛi  s yan ugṛḍ iḥlan d yat taqqayt d iṭṭayn tufrayin n wul;
-          -Abṭṭu n uẓawan nns iskr t unaẓuṛ Ḥmad Σinun;
-         - Tska f tguri immimn yusin anzgum d tkrrayt n imzwag ayt darnγ γ tagut n Bariz “Gennevilliers”;
-          -Tsdandi tt trabbut tatrat n uẓawan lli iḍfaṛn i tmawast n tussna;
-          ....
Tasmγurt lli yiwi Σmmuṛi s tlγat n “Janbiyyi” tga γar yat γ gr tsmγurin yaḍnin. Talγat n “Janbiyyi” tga yat γ gr tmdyazin yaḍnin. Talγat lli f nmaggarn sin inmγurn: yan γ yigr n uẓawan, wiss sin γ yigr n tmdyazt tartart.

Xalid u Blla